نشست سیاست ارتباطی و تثبیت اقتصادی
به گزارش روابط عمومی پژوهشکده پولی و بانکی، سومین نشست سیاستی سی‌امین همایش سالانه سیاست‌های پولی و ارزی با موضوع سیاست ارتباطی و تثبیت اقتصادی با حضور صاحبنظران این حوزه خانم معصومه رسولی و آقایان محمد ارباب افضلی، دکتر هومن کرمی، دکتر مهدی نوری، و با مدیریت آقای مصطفی قمری‌وفا در بعدازظهر روز بیست‌ودوم خرداد ۱۴۰۲ در سالن طبقه هفدهم بانک مرکزی برگزار شد.
در ابتدای نشست، خانم معصومه رسولی (رئیس گروه مطالعات اداره عملیات بازار باز بانک مرکزی) به ارائه مقاله خود با عنوان «مقدمه‌ای بر مخابره سیاست پولی بانک مرکزی» پرداخت. ایشان بحث خود را با این مطلب آغاز کردند که تا چند دهه قبل، محرمانگی از مؤلفه‌های اساسی در سیاستگذاری پولی بانک‌های مرکزی به شمار می‌رفت، اما از اوایل سال ۱۹۹۰ انقلابی در نحوه ارتباط بانک‌های مرکزی با بازارها و عموم مردم رخ داد. وی بیان داشت دو عامل مهم در رفتار محرمانه بانک‌ها تأثیر داشت اول اینکه بانک‌های مرکزی باور داشتند که اثرگذاری سیاست بستگی به توانایی بانک‌ها در غافلگیری بازارها دارد و دوم اینکه به نوعی در تلاش بودند از فشار سیاستمداران برای بهره‌برداری سیاسی از سیاست‌های بانک مرکزی اجتناب کنند.
در ادامه ایشان به این نکته اشاره کردند که امروزه شفافیت جزو اولویت‌های اول بانک‌های مرکزی است و مخابره سیاست پولی به یک ابزار مهم در این زمینه تبدیل شده است. در این راستا بانک‌های مرکزی به‌صورت گسترده درباره اهداف، اقدامات و دیدگاههای خود در مورد اقتصاد، اطلاع‌رسانی و تبادل‌نظر می‌کنند و با فراهم‌سازی زمینه واکنش فعالان اقتصادی به تصمیمات بانک‌های مرکزی، به کاهش نوسانات مالی و اقتصادی و نیز تقویت مجموعه ابزارهای سیاست پولی کمک می‌کند.
این صاحبنظر پولی و بانکی بیان داشت تحولات مخابره سیاست پولی بانک مرکزی فرایندی تکاملی بوده است. بانک‌های مرکزی با اقدامات ارتباطی نسبتاً محتاطانه شروع کرده و با استفاده از تجارب خود به‌سمت مراحل بعدی حرکت کردند. و در این راستا دو هدف مهم را به شرح زیر دنبال کردند:
１. تقویت اثربخشی سیاست پولی با تأثیرگذاری بر انتظارات بازارهای مالی، بنگاه‌ها و خانوارها
２. کمک به پاسخ‌گویی از طریق افزایش شفافیت، اعتبار و اعتماد
در ادامه در مورد طیف مخاطبان مخابره سیاست پولی بیان داشت در ظاهر به‌نظر می‌رسد که درک سیاست پولی فقط برای جامعه مالی بواسطه نقشی که در اشاعه سیاست پولی دارند مهم است، اما شهروندان عادی در صورت عدم دسترسی به اطلاعات مرتبط، ممکن است با رجوع به داده‌ها و دیدگاههای تحریف شده و نامعتبر ممکن است انتظارات تورمی متفاوت با تورم هدف‌گذاری‌شدهِ سیاستگذار پولی شکل دهند که این امر دستیابی بانک مرکزی به هدف تورمی را دچار چالش می‌کند. به همین دلیل، بانک‌های مرکزی به مرور زمان، طیف مخاطبان خود را گسترش داده‌اند. این طیف می‌تواند شامل عموم مردم، دولت، مجلس و سایر مراجع سیاستگذاری، فعالان بازارهای مالی، متخصصین و دانشگاهیان، کارکنان بانک مرکزی و درنهایت مخاطبین بین‌المللی باشد.
خانم رسولی افزود ابزارهای مخابره سیاست پولی می‌تواند از بیانیه‌های مطبوعاتی و کنفرانس‌های مطبوعاتی شروع شود و طیف گسترده‌ای را شامل شود. هم‌اکنون رسانه‌های اجتماعی سنتی در صدر این ابزارها قرار دارند اما با توجه به اینکه جمعیت هدف به سمت ابزارهای نوین مثل شبکه‌های اجتماعی حرکت می‌کند بانک‌های مرکزی نیز باید به این ابزارها توجه بیشتری داشته باشند زیرا این مخابره باید با استفاده از ظرفیت تمام ابزارها اتفاق بیافتد.
وی افزود از مهم‌ترین چالش‌هایی که مخابره سیاست پولی با آن مواجه است گستردگی طیف مخاطبان و تفاوت در دانش، درک و گیرایی آن‌ها است که این امر به تفاسیر متفاوت و درنتیجه انحراف انتظارات از اهداف سیاستگذار منجر می‌شود. همچنین تعیین مقدار مناسب افشای اطلاعات که موجب اخلال نشود نیز از جمله چالش‌های این مسیر می‌باشد.
در ادامه این نشست آقای مصطفی قمری وفا (مدیر روابط عمومی بانک مرکزی) به ارائه نکاتی پیرامون موضوع نشست پرداخت. وی بیان داشت در بحث تورم و اجرای سیاست‌های تثبیت ارزی مهم‌ترین نکته بحث مدیریت انتظارات تورم است. همچنین وی افزود دیگر سایت بانک مرکزی مرجع اصلی تعامل نیست و از اواسط دهه ۹۰ عمده تعامل بانک مرکزی با مردم از طریق فضای مجازی انجام شده است.
همچنین در ادامه دکتر هومن کرمی (معاون اداره عملیات بازار باز بانک مرکزی) به ارائه نکاتی در خصوص موضوع این نشست پرداخت. وی بیان داشت که از دهه ۱۹۹۰ سیاست پولی به نوعی پوست اندازی کرده است و به سمت کنترل تورم تغییر جهت داده است. در این راستا هدف اصلی بانک‌های مرکزی این بوده که نااطمینانی را کاهش دهند و بستر مناسبی برای رشد بلندمدت فراهم کنند. همچنین سعی شده است که علاوه بر اطلاع‌رسانی اهداف سیاست پولی ابزارهای مورد استفاده نیز اطلاع‌رسانی شود. این رسالت چند چالش داشته است. به عنوان مثال اگر بانک مرکزی استقلال نداشته باشد ممکن است یک سیاست را اعلام کند و از طرف دیگر دولت یک سیاست متناقض با آن را مطرح کند. همچنین ضعف آگاهی مردم می‌تواند چالش بزرگی در این مسیر داشته باشد به عنوان مثال وقتی بانک مرکزی از نرخ تورم صحبت می‌کند مردم عمدتا به تغییرات قیمت اقلام مورد استفاده خودشان توجه می‌کنند و درنظر نمی‌گیرند که این نرخ شامل یک سبد جامع از کالاها می‌شود.
در ادامه دکتر نوری (صاحبنظر اقتصادی) به بیان چند نکته پرداخت. وی بیان داشت که در مورد سیاست پولی بهتر است به جای واژه مخابره که یک مفهوم یکطرفه است از تبادل و تعامل استفاده کرد که مفهوم دوطرفه بودن را در خود جای داده است. چراکه این یک موضوع تعاملی است و یک ارتباط دوطرفه بین سیاستگذار و مخاطبان وجود دارد. ایشان همچنین افزودند که سیاست ارتباطی لزومی ندارد که رسمی باشد می‌تواند به صورت غیررسمی هم باشد.
در ادامه آقای محمد ارباب افضلی (کارشناس پژوهشکده پولی و بانکی) افزودند که مسئله اصلی اعتبار سیاستگذار، در حداقل بودن انحرافاتی که از پیش‌بینی‌ها داشته‌اند و به قدرتمندتر بودن آن‌ها به لحاظ استقلال‌های قانونی و عملیاتی است. اگر می‌خواهیم به سطح بالایی در سیاست تعاملی برسیم باید ببینیم که ما چه چیزهایی را نداریم و باید به آن‌ها برسیم تا این ابزار به کارکرد خوبش برسد. در حال حاضر ما یک سری از این ملزومات را داریم اما به صورت جزیره‌ای و غیرمنسجم است که باید تلاش شود صورت منسجم و دسته‌بندی شده به خود بگیرد و بهره‌برداری درستی از آن صورت پذیرد.
در انتها آقای مصطفی قمری‌وفا ضمن جمع‌بندی مطالب ایراد شده در این نشست بیان داشت در حال حاضر موضوع انتظارات تورمی جزو ادبیات بانک مرکزی شده است و باید سیاست ارتباطی به‌صورت تعاملی و دوطرفه صورت پذیرد.
در سی امین همایش سیاست های پولی و بانکی که در روزهای دوشنبه و سه شنبه ۲۲ و۲۳ خرداد برگزار می شود ، تمام علاقه مندان از سراسر کشور می توانند به صورت مجازی به نشانی https://mepac.mbri.ac.ir/ شرکت کنند.